Aktüer hesaplamalarını kısaca açıklamak gerekirse, genelde sigorta alanında kullanılan bir kaza, hastalık yahut ölüm nedeni ile meydana gelen zararın, zarar göre kişi hayatta ise kendisi ile ilgili eğer hayatta değilse ( iş kazası, trafik kazası vb gibi durumlarda vefaat ettiyse) destekte bulunduğu kişilerin zararının tespiti ile ilgili yapılan VARSAYIMSAL hesaplama mantığına dayanan zarar tespit hesaplamalarıdır.
Bu hesaplamaların başlıcaları ve en çok kullanılanları
1- İş kazası sonucunda kalıcı ve geçici maluliyete ilişkin Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Hesaplamaları
2- Haksız fiil (cinayet, yaralama, mala zarar verme vb) nedeni ile zarara uğrayan kişi ile ilgili kişi hayatta ise Meslekte Kazanma Gücü Kaybı, hayatta değil ise Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
3- Trafik kazalarında, mağdur kişi ile ilgili Meslekte Kazanma Gücü Kaybı, kişi vefaat ettiyse Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
4- Zorunlu Trafik Sigortasının tazmin edeceği kaza nedeni ile yaralanma, malul kalma hallerinde Meslekte Kazanma Gücü Kaybı, kişi vefaat ettiyse Destekten Yoksun Kalma Tazminatı şeklinde sıralanabilir.
HESAP NASIL YAPILIYOR
Bedeni zarar tazminatları (Kalıcı/Geçici işgöremezlik) , aktüeryal tekniklere uygun olarak hesaplanır. Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplaması ise (ölüm nedeni ile tazminatlar) vefat eden ve destekten yoksun kalan kişilerin yaşları, beklenen ömrü, gelir seviyesi ve enflasyon gibi birçok kriter dikkate alınarak gerçekleştirilir. Daimi maluliyet durumunda ise yine aynı kriterler, maluliyet oranı ile birlikte değerlendirilir. Vefat durumunda hesaplama, vefat eden kişi eğer yaşasaydı geride kalanlara sağlayacağı maddi desteğin süresi ve tutarı temel alınarak gerçekleştirilir. Maddi desteğin süresi, kişinin beklenen ömrüne bağlı olarak aktüer tarafından belirlenir. Gelir seviyesi ise belgelendirilen ve son kazanılan ücret temel alınarak hesaplamaya dahil edilir. Gelire ilişkin belge sunulamaması durumunda ise hesaplamada asgari ücret dikkate alınır. Fakat yukarıda da söylendiği üzere tüm bu hesaplamalar olasılık üzerine yapılmaktadır.
SİGORTA ŞİRKETİNİN HESABI İLE BİLİRKİŞİNİN HESABI ARASINDA FARK VARMI DIR ?
Evet tutar olarak hesaplamalar arasında farklar vardır. Yargıtay’ın belirlediği tazminat hesaplamaları ile sigorta şirketi kayıtlı aktüerlerin hesapladığı tazminatlar tutarları arasında genellikle ciddi farklar bulunmaktadır ( Yargıtay’ca belirlenen ve mahkemelerde kabul edilen hesap yönetimine göre hesaplanan tazminatlar genelde tutarsal olarak yüksek olmaktadır), bu farkın sigorta şirketlerinin kullandığı varsayımların (aktüer hesap varsayım ve katsayıları) genelde zarar görenin lehine olacak şekilde dizayn edilmemesinden kaynaklanmaktadır. Bu bakımdan her iki tazminat hesap sonuçlarının karşılaştırılmasında fayda bulunmaktadır.